Langdurige zorg
Om de langdurige zorg toegankelijkheid en betaalbaar te houden, is een transformatie nodig van deze zorg. Thema’s als een nieuwe verhouding tussen formele en informele zorg zijn daarin cruciaal. Evenals de noodzaak van preventie. Daarvoor moeten grote stappen gezet worden door alle betrokkenen: van aanbieders tot zorgkantoren. Maar ook het ‘systeem’ moet meebewegen zodat de bedoelde transformatie meer ruimte krijgt en waar nodig ook meer gestimuleerd wordt. We zien dat daarin veel stappen te zetten zijn. Niet in de laatste plaats door de politiek zelf.
In het kort
|
Heroverweging Wlz dringend nodig
In onze adviezen ‘Scheiden wonen en zorg’ en ‘Positionering behandeling’ wijzen we op de noodzaak om keuzes te maken ten aanzien van het al dan niet herstructureren van Wet langdurige zorg-aanspraken en leveringsvormen. We concluderen in het advies dat de huidige aanspraken niet stroken met de praktijk van nu en dat deze ook niet passen bij de beleidsdoelen (zoals deze in onder meer het WOZO-programma zijn vormgegeven). Concreet vraagt dit de stap van ‘verblijf, tenzij’ zoals dat nu is opgenomen in de Wet langdurige zorg (Wlz) naar een situatie waarbij verblijf beschikbaar is voor de meest kwetsbaren.
Daarnaast zien we dat de huidige opzet van de Wlz vooral gebaseerd is op ‘keuzevrijheid’. De grote variatie aan keuzemogelijkheden, bijvoorbeeld ten aanzien van leveringsvormen, zorgt voor een brede waaier aan diversiteit maar ook complexiteit. Deze zit de broodnodige samenwerking over domeinen heen in de weg. Kortom: er is meer sturing nodig vanuit de politiek op welke zorg, aan welke doelgroep en in welke setting wel of juist niet geleverd wordt. Dit volledig aan het veld over te laten is niet wenselijk omdat dit situaties van willekeur en ongelijke behandeling niet uitsluit, mede doordat de prikkels voor de veldpartijen niet op elkaar zijn afgestemd. In onze adviezen noemen we denklijnen waarmee deze keuzes verder ingevuld kunnen worden.
Meer lezen? |
Samenwerking tussen zorgprofessionals is noodzakelijk
De zorg moet beter afgestemd worden op wat een cliënt nodig heeft en wat past bij de beschikbare woonvorm. Dat kan bijdragen aan het bereiken van een optimale inzet van schaarse capaciteit. Met capaciteit doelen we op zowel personeel als op voor de zorg en cliënt geschikte woonvormen. Een eenvoudiger systeem faciliteert ook de noodzakelijke samenwerking tussen zorgprofessionals, bijvoorbeeld op het gebied van medisch-generalistische zorg.
Persoonsgebonden budget
We zien dat de beschikkingsbedragen voor het persoonsgebonden budget (pgb) in 2022 zijn toegenomen. Het pgb is een waardevol instrument waarmee cliënten zelf zorg en ondersteuning kunnen inkopen. Maar het kan ook leiden tot schrijnende situaties als zorgaanbieders geen goede zorg leveren of onterecht te veel declareren. De cliënt is daarvan de dupe. Wij verwachten van zorgkantoren dat zij al tijdens de beoordeling van de pgb-aanvraag kritisch kijken naar een passende inzet van het pgb. We vragen daarom in onze position paper het ministerie van VWS om zorgkantoren hierbij te helpen. Bijvoorbeeld door hen meer informatiebevoegdheden te geven zodat zij onjuistheden of fraude direct kunnen onderzoeken. Er zijn ook hogere toetredingsdrempels voor professionele pgb-zorgaanbieders nodig zodat frauderende aanbieders deze zorg niet zomaar kunnen aanbieden. Het is op dit moment te makkelijk om de markt te betreden. Door de toetredingsdrempels voor zorgaanbieders te verhogen, krijgen zorgkantoren en budgethouders meer zekerheid bij het sluiten van overeenkomsten met pgb-aanbieders. Na de zomer gaan wij met partijen in gesprek om de veranderingen in de sector samen op gang te brengen.
Gehandicaptenzorg
De gehandicaptenzorg (ghz) is een complexe sector: de sector bestaat uit een aantal deelsectoren en subgroepen en de diversiteit van de cliëntpopulatie is groot op het gebied van de beperking maar ook qua leeftijdsverdeling. We hebben als taak om de zorg toekomstbestendig te houden voor mensen met een beperking. Dat vraagt op meerdere beleidsterreinen aandacht voor de gevolgen voor de gehandicapte cliënt. Een cliënt komt immers ook bij de huisarts, de tandarts et cetera. De ‘Toekomstagenda GHZ’ vanuit de sector zelf is daarin een belangrijke stap.
In het kort
|
Complexe casuïstiek
De groep cliënten met (gedrags)problematiek (VG7-cliënten) komt regelmatig terug in de media. De berichten gaan met name over de zeer dringende personeelskrapte. Doordat veel cliënten zeer intensieve zorg nodig hebben, is dat een groot probleem. Inhuur van personeel-niet-in-loondienst is bij deze doelgroep niet wenselijk omdat het kennen van de cliënt essentieel is, evenals het kunnen bieden van stabiliteit en continuïteit. Toch zien we dat dit helaas vaak nodig is. En dat brengt extra hoge kosten met zich mee.
Wij voeren een kostenonderzoek uit naar de tarieven voor de gehandicaptenzorg. Tegelijkertijd spreken we met de sector over een andere manier van bekostigen en/of beschrijven van deze doelgroep: er is op dit moment één zorgzwaartepakket terwijl de onderlinge variatie groot is. Dat vraagt een gezamenlijke inzet.
Daarnaast is expertise-ontwikkeling voor deze doelgroep gewenst en waar nodig concentratie van zorg van belang. Op dit moment lijken de verschillen in aanpak tussen aanbieders groot. Het is belangrijk dat aanbieders ook onderling van elkaar leren én verbeteren.
Vernieuwend verantwoorden
In 2019 hebben wij de Beleidsregel - Experiment vernieuwend verantwoorden Wlz geïntroduceerd. Hiermee willen wij zorgaanbieders de ruimte geven om te experimenten met het op een alternatieve manier afleggen van interne en externe verantwoording over de geleverde zorg. Het doel: minder administratie en meer kwaliteit. Wij nemen de ervaringen die zorgaanbieders opdoen mee bij het vaststellen van nieuwe regelgeving voor de Wet langdurige zorg.
Meerzorg
Cliënten die meer dan 25% extra zorg nodig hebben dan het best passende zorgprofiel, kunnen aanspraak maken op de meerzorgregeling. Dit zijn bijvoorbeeld cliënten met een meervoudige beperking of zeer moeilijk te behandelen gedragsproblematiek. Het zorgkantoor doet de toetsing en bepaalt de omvang en geldigheidsduur van de meerzorg. Per 2023 hebben wij een nieuwe meerzorgsystematiek ingevoerd. Deze systematiek houdt rekening met indirecte cliëntgebonden uren.
Meerzorg verbetert de kwaliteit van leven voor cliënten waar het toegewezen zorgprofiel onvoldoende aansluit op de complexe zorgvraag. Er wordt hierbij niet alleen gekeken naar inhoud, maar ook naar de verantwoording van de te besteden middelen en de doelmatigheid.
Meerzorg verbetert de kwaliteit van leven voor cliënt.
Meer lezen? |
Ggz in de Wlz
Sinds ruim twee jaar kennen we binnen de Wlz de directe toegang voor volwassenen met een psychische stoornis als zij voldoen aan de Wlz-toegangscriteria. Mensen met een psychische stoornis worden met deze wetswijziging gelijk behandeld als mensen met een lichamelijke, verstandelijke of zintuigelijke handicap of mensen met een somatische of psychogeriatrische aandoening of beperking. De directe toegang zorgt voor meer rust bij mensen die blijvend intensieve ggz nodig hebben. Sinds de directe toegang in 2021 zien we dat de instroom in de Wlz-ggz veel hoger is dan vooraf ingeschat. Zorgkantoren hebben de overzetting van ggz-cliënten naar de Wlz in 2021 geborgd, maar dit betekent niet automatisch dat het in alle gevallen de meest passende zorg is. Daar ligt nog een uitdaging.
In het kort
|
Ggz-behandeling
In de zomer van 2022 heeft de minister voor Langdurige Zorg en Sport aangegeven het overgangsrecht met ingang van 1 januari 2024 te willen beëindigen. Wij hebben eind 2022 op verzoek van VWS een uitvoeringstoets uitgebracht over de bekostiging vanuit de Wlz van ggz-behandeling voor Wlz-cliënten met een psychische stoornis. De minister heeft in navolging van de conclusies van deze uitvoeringstoets besloten het overgangsrecht langer van kracht te laten blijven om ruimte te maken voor een zorgvuldig en stapsgewijs implementatieproces. Dit najaar worden door VWS stappen gezet om dit implementatietraject te starten.
Bestuurlijke afspraken
Inmiddels zijn door VWS en betrokken veldpartijen bestuurlijke afspraken gemaakt. Doel van deze bestuurlijke afspraken is om de instroom te beperken. Hiervoor worden gezamenlijk actielijnen uitgezet. Er wordt in kaart gebracht welke zorg en ondersteuning het meest passend is voor de cliënt en in welk domein (Wlz, Wmo, Zvw) deze zorg moet worden georganiseerd.
Binnen de afspraken wordt door partijen onder meer gewerkt met regio-analyses, wordt onderzocht of gemeentelijke beschikkingen langer kunnen duren en worden de toegangscriteria voor de Wlz onderzocht en nader geduid. We verwachten vanuit de bestuurlijke afspraken duiding van de toegangscriteria zodat de toegankelijkheid in de Wlz-ggz gewaarborgd blijft voor de mensen voor wie de Wlz echt passend is.
Wij zijn betrokken geweest bij de totstandkoming van de bestuurlijke afspraken, ondersteunen deze actielijnen en pakken onze rol door middel van informatiekaarten en monitors.
Kwaliteitskader
Naast de bestuurlijke afspraken zijn er verdere stappen gezet in het ontwikkelen van een kwaliteitskader voor ggz-wonen in de Wlz.
Kostenonderzoek
Wij voeren op dit moment een kostenonderzoek uit naar de modulaire ggz-wonen prestaties. Volgend jaar start de uitvraag naar de integrale ggz-prestaties in de Wlz. Deze onderzoeken moeten leiden tot nieuwe tarieven.
Meer lezen? |
Verpleging en verzorging (V&V)
Wij zien dat een tweedeling in de zorg dreigt te ontstaan. Nieuwe woon(zorg)vormen zijn vooral bereikbaar zijn voor cliënten met ruimere financiële mogelijkheden. Veel van deze alternatieven worden in de vrije huursector, of als koopwoningen, gerealiseerd. Cliënten met minder financiële middelen zijn aangewezen op sociale woningbouw. Deze woningbouwcorporaties zijn op dit moment niet in staat vrijuit te kiezen voor het realiseren van woningen voor deze doelgroep, gegeven de verschillende uitdagingen waarvoor woningcorporaties gesteld zijn. Voor deze cliënten blijft dan vooral de mogelijkheid over om thuis te blijven wonen of naar een traditioneel verpleeghuis te verhuizen. Deze laatste mogelijkheid wordt beperkt wanneer de minister voor Langdurige Zorg en Sport vasthoudt aan het voornemen om de verblijfscapaciteit te bevriezen.
In het kort
|
We vinden dat meer sturing vanuit de politiek nodig is op welke zorg, aan welke doelgroep en in welke setting wel of juist niet geleverd wordt.
Invulling zorgplicht
We onderzoeken hoe zorgkantoren invulling geven aan het uitganspunt “thuis, tenzij…” in hun inkoopbeleid. Daarbij vragen wij onder andere naar de criteria op grond waarvan zorgkantoren bepalen of een cliënt in aanmerking komt voor intramurale opname. En of voor de cliënten die niet worden opgenomen zorg thuis passend wordt ingevuld. Hieruit moet ook blijken of de bestaande Wlz-aanspraak voldoende transparant, voorspelbaar en vergelijkbaar wordt toegekend.
Reis van de cliënt door de zorgketen
Daarnaast doen we een vervolgonderzoek naar de in- en doorstroom van ouderen in de langdurige zorg. Dit onderzoek doen wij vanuit het perspectief van de reis van cliënten door de zorgketen. We kijken of en hoe passende zorg op elk moment in de keten wordt gewaarborgd met specifieke aandacht voor de overgangsfasen tussen de Zvw en de Wlz en tussen Wlz-zorg thuis en intramurale opname. Het onderzoek is gericht op het vinden van aangrijpingspunten voor de invulling van de zorgplicht door zorgverzekeraars en zorgkantoren, juist als het gaat om die overgangsfasen. We verwachten dat het onderzoek leidt tot een scherper beeld van de (toekomstige) mogelijkheden en beperkingen om Wlz-cliënten langer thuis passende zorg te bieden. Daarnaast draagt het inzicht dat dit onderzoek genereert bij aan de discussie over de juiste criteria op basis waarvan kan worden bepaald voor wie welke zorg passend is. Bovendien verwachten wij dat dit onderzoek ook inzichten oplevert voor het mogelijk vertragen of voorkomen van de overgang naar Wlz-zorg door het anders (dan wel eerder) organiseren van bepaalde zorg en welzijn in het voorliggende (sociale) domein.
Meer lezen? |