Jaarverantwoording NZa 2024

In 2024 hebben we met ons toezicht bijgedragen aan het toegankelijk houden van zorg door ons te richten op uiteenlopende toegankelijkheidsproblemen en -risico’s, zoals:  
- ouderen die niet langer vanzelfsprekend in aanmerking komen voor een plek in het verpleeghuis;  
- cliënten die een combinatie van langdurige gehandicaptenzorg en geestelijke gezondheidszorg (ggz) nodig hebben;  
- de proactiviteit van zorgverzekeraars met betrekking tot de medisch specialistische zorg en de ggz;  
- geneesmiddelentekorten;  
- kraamzorg en gecombineerde leefstijlinterventie voor kinderen.

Wij zien toe op de eerlijke besteding van zorggeld en het voorkomen van het weglekken van zorggeld. Dat deden we in 2024 bijvoorbeeld met: 
- Toezicht op Goed Bestuur en Professionele bedrijfsvoering van zorgaanbieders: in dit kader hebben we voor het eerst formele maatregelen opgelegd op basis van onze bevoegdheden op artikel 40a Wmg. 
- Problemen en risico’s van bedrijfsketens in de huisartsenzorg: we hebben gezamenlijk onderzoek gedaan met de IGJ naar de opkomst van bedrijfsketen in de huisartsenzorg. In het rapport daarover beschrijven we de problemen en risico’s die we zien bij bedrijfsketens in de huisartsenzorg en wat dit voor ons toezicht betekent en doen we verschillende aanbevelingen aan het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en veldpartijen om de risico’s van ketenvorming te beperken.  

We zien dat de urgentie van ons werk verschuift van betaalbaarheid naar toegankelijkheid van zorg. Het toegankelijk houden van zorg wordt een steeds complexer vraagstuk vanwege de groeiende zorgvraag door vergrijzing en de blijvende tekorten aan zorgprofessionals.  

We ontvangen allerlei vragen, meldingen en klachten van inwoners, zorgaanbieders, zorgverzekeraars en andere organisaties over mogelijke ongewenste situaties in de zorg. Deze signalen zijn belangrijk voor ons omdat ze laten zien waar problemen zitten. Zo kunnen wij goede keuzes maken in ons toezicht en ons richten op de belangrijkste problemen in de zorg. Lees op onze Meldpuntpagina hoe u een signaal aan ons kan doorgeven. 

Een interventie is een actie van de NZa richting een partij om een ongewenste situatie te beëindigen. Een interventie kan zowel informeel (zoals een gesprek) zijn als formeel (bijvoorbeeld een aanwijzing of last onder dwangsom). Een interventie kan daarnaast ook een breder effect hebben: het kan andere partijen extra reden geven om de wetten en regels goed na te leven. Lees op deze pagina meer over onze handhavingsinstrumenten.

Met regulering hebben we een bijdrage geleverd aan het toegankelijk houden van zorg door de instroom naar zorg te verminderen. Bijvoorbeeld door: 
- De bekostiging van het verkennend gesprek in de ggz mogelijk te maken.  
- Aanpassing van de bekostiging van de ziekenhuiszorg om proactieve zorgplanning mogelijk te maken. Voor de huisartsenzorg gaan we in 2025 verkennen hoe de bekostiging van proactieve zorgplanning eruit kan komen te zien.  
- In het jaar 2024 zijn stappen gezet om voor de beschikbaarheidbijdragen van de medische vervolgopleidingen over te stappen op een modulaire bekostiging (bekostiging van leeractiviteiten in plaats van diploma’s voor een volledig afgeronde ziekenhuisopleiding).

Om zorg voor iedereen betaalbaar te houden, reguleren we voor veel sectoren onder andere prestaties en tarieven. In 2024 hebben we op basis van kostprijsonderzoeken de tarieven voor de huisartsenzorg en de eerstelijns verblijf herijkt. Daarnaast zien we dat dure geneesmiddelen een steeds groter onderdeel vormen van de totale kosten van de medisch specialistische zorg. Het beteugelen van de kosten van dure geneesmiddelen door het afdwingen van maatschappelijk aanvaardbare prijzen kan ruimte scheppen voor meer passende zorgvormen binnen de msz. Dit doen we in samenwerking met de Autoriteit Consument & Markt en het Zorginstituut (en VWS). Ook hebben we samen met veldpartijen gezocht naar manieren om via de bekostiging het goede gesprek en samen beslissen beter te faciliteren in de medisch specialistische zorg. Dat heeft geleid tot een wijziging in de dbc-structuur om de transparantie hierover te vergroten.

We zien dat regulering niet altijd de oplossing is voor vraagstukken rondom betaalbaarheid. De cliëntprofielen in de wijkverpleging zijn daar een voorbeeld van. Het was een mooi initiatief om meer cliëntgerichte contractering en bekostiging te ontwikkelen op basis van een zorgzwaarteprikkel, en zo passende zorg te stimuleren. Opschaling van een dergelijk initiatief bleek lastig vanwege gebrek aan evidence op het gebruik en een gebrek aan draagvlak op landelijk niveau. Nu pakt de wijkverpleging zelf de verantwoordelijkheid om een stap te zetten in de verdere professionalisering van de sector.

We willen de administratiedruk voor zorgprofessionals zo laag mogelijk houden. Tegelijkertijd hebben we gegevens nodig om misbruik van zorggeld te voorkomen, stoppen en bestraffen. Het is een uitdaging om daarin een goede balans te vinden. Waar we de administratiedruk kunnen verminderen, doen we dat.  
 
Bijvoorbeeld door aan te sluiten op informatiestandaarden. In 2024 bleek uit onderzoek in samenwerking met de Erasmus Universiteit Rotterdam dat er winst te behalen was door vermindering van de administratieve lasten in onze fusietoets. Naar aanleiding daarvan hebben we de fusietoets beperkter en gerichter gemaakt. Zo hebben we de mate waarin financiële gegevens moeten worden aangeleverd en hoe het personeel in grotere concerns moet worden geïnformeerd, aangepast. We hebben daarmee een belangrijke stap gezet in een nog doelmatigere uitvraag bij fusieaanvragen.