Kortdurende zorg is een belangrijk onderdeel van de zorgketen voor mensen met een kwetsbare gezondheid. Onder kortdurende zorg vallen drie vormen van zorg: het eerstelijnsverblijf (elv), de geriatrische revalidatiezorg (grz) en geneeskundige zorg voor specifieke patiëntgroepen (gzsp). Kortdurende zorg draagt bij aan passende zorg en voorkomt onnodige en ongewenste ziekenhuisopnames. Als een ziekenhuisopname toch nodig is, ondersteunt kortdurende zorg het herstel na ontslag. Zo draagt kortdurende zorg ertoe bij dat kwetsbare mensen langer thuis kunnen blijven wonen. Om de cruciale rol van de kortdurende zorg voor mensen met een kwetsbare gezondheid te ondersteunen is het belangrijk dat beroeps- en branchepartijen gezamenlijk een breed gedragen visie ontwikkelen voor passende (kortdurende) zorg.

Ontwikkelingen in de kortdurende zorg

We verwachten dat de vraag naar kortdurende zorg toeneemt door de dubbele vergrijzing en het beleid om ouderen langer thuis te laten wonen. Tegelijkertijd zien we dat het daadwerkelijke gebruik de afgelopen jaren niet is gestegen, mede door COVID-19 en krapte op de arbeidsmarkt. Ook zien we dat de uitstroom vanuit de grz en het elv vaak vastloopt door wachttijden voor Wlz-zorg (de Wet langdurige zorg) opname, wijkverpleging of noodzakelijke woningaanpassingen via de Wet maatschappelijke ondersteuning. Hierdoor wordt de potentie van kortdurende zorg nog niet volledig benut.

Tegelijkertijd zien we mooie initiatieven die de kortdurende zorg verbeteren. Per 1 januari 2025 is de aanspraak voor grz veranderd en is het mogelijk om ambulante grz direct in te zetten, zonder voorafgaande opname in een instelling. Dit verkort of voorkomt een opname in een instelling. Ook ontstaan er initiatieven waarin ziekenhuiszorg en kortdurende zorg worden samengevoegd, zoals de wijkkliniek. Daarnaast zijn er verschillende initiatieven die vanuit de gzsp thuis aanvullende geneeskundige zorg bieden aan kwetsbare patiënten.

Passende bekostiging van kortdurende zorg

Nieuwe modulaire bekostiging voor revalidatie- en herstelzorg

Op dit moment werken we met verschillende vormen van bekostiging voor de revalidatie- en herstelzorg. Dit maakt het systeem onnodig complex. Daarom hebben we samen met zorgaanbieders, zorgverzekeraars, beroeps- en branchepartijen onderzocht hoe de bekostiging eenvoudiger kan en tegelijkertijd goed kan aansluiten op de praktijk.

Op basis van ons onderzoek concluderen we dat een modulaire bekostiging het beste past bij deze zorg. Hierbij werken we met verschillende modules. Er is een module voor het verblijf, die aangevuld kan worden met verschillende behandelmodules. Hierdoor kan zorg beter afgestemd worden op de behoeften van de patiënt. Afhankelijk van de zorgvraag kunnen verschillende modules worden ingezet. Zo kan een specialist ouderengeneeskunde of een gedragsdeskundige meer zorg bieden in de eerste dagen, waardoor een patiënt misschien eerder naar huis kan en er sneller capaciteit ontstaat voor nieuwe patiënten die acuut zorg nodig hebben. Ook biedt het modulaire systeem de ruimte om nieuwe zorgvormen – zoals wijkklinieken – op te nemen in de bekostiging.

"Het doel van modulaire bekostiging is dat zorg beter afgestemd kan worden op de behoeften van de patiënt."

De modulaire bekostiging start naar verwachting als experiment in 2027 en loopt voor vijf jaar naast de huidige bekostiging. We evalueren het experiment samen met zorgaanbieders, zorgverzekeraars, beroeps- en branchepartijen. Daarna bepalen we of we het systeem na vijf jaar structureel kunnen inzetten.

Bekostiging voor zorgtraject kwetsbare patiënten per 2025

Per 1 januari 2025 hebben we de bekostiging voor trajectzorg aan kwetsbare patiënten mogelijk gemaakt binnen de gzsp. Eerder kon de inzet van de specialist ouderengeneeskunde (SO) in de thuissituatie alleen per uur gedeclareerd worden. Nu kan dat per maand of per drie maanden. Dit verlaagt de administratiedruk. Trajectbekostiging ondersteunt de inzet van de SO wanneer kwetsbare patiënten langer zorg nodig hebben. Patiënten krijgen zo passende zorg in hun eigen omgeving. Daarnaast versterkt trajectbekostiging de positie van de SO in de eerstelijnszorg en biedt het meer ruimte voor afstemming en coördinatie van zorg. Als dat nodig is, kan de SO de regie van de huisarts ook (tijdelijk) overnemen.

Wat is er in deze sector nodig voor toekomstbestendige gezondheidszorg?

Kortdurende zorg is een cruciaal onderdeel van de zorg voor mensen met een kwetsbare gezondheid. Het helpt hen langer thuis te blijven wonen en draagt bij aan passende zorg. Daarom is het belangrijk om het volledige potentieel van kortdurende zorg beter te benutten. De nieuwe modulaire bekostiging voor revalidatie- en herstelzorg kan hier een belangrijke bijdrage aan leveren. Ook de inzet van directe ambulante grz helpt de zorg toegankelijk te houden, net als de aanvullende geneeskundige zorg thuis vanuit de gzsp.

"Kortdurende zorg is een cruciaal onderdeel van de zorg voor mensen met een kwetsbare gezondheid. Benut het potentieel beter."

Ondanks de essentiële rol van deze sector voor toekomstbestendige zorg, zien we dat in zorgakkoorden en plannen voor de eerste lijn beperkt aandacht is voor de kortdurende zorg. Juist nu is het belangrijk dat beroeps- en branchepartijen gezamenlijk een breed gedragen visie ontwikkelen voor passende (kortdurende) zorg voor mensen met een kwetsbare gezondheid. Dit vraagt om een integrale blik op het hele zorgpad. Daarnaast is er meer personele capaciteit nodig van de SO, verpleegkundig specialist en physicians assistent. De Handreiking Geneeskundige Zorg voor Specifieke Patiëntengroepen van Verenso is een stap in de goede richting. Hiermee dragen zij bij aan een sterkere positie van de specialist ouderengeneeskunde in het zorgveld.

Meer lezen

Terug naar de overzichtspagina