NZa: aanpassen bekostiging draagt bij aan betere palliatieve zorg
Het moet makkelijker worden voor verschillende zorgaanbieders om samen palliatieve zorg te organiseren. Zodat deze zorg passend is en aansluit bij de wensen van de patiënt. In haar op eigen initiatief uitgebrachte visie over de bekostiging van palliatieve zorg beschrijft de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) hoe de bekostiging hieraan kan bijdragen. Zo moet het voor zorgverleners lonend worden om via proactieve zorgplanning samen met de patiënt een individueel zorgplan te maken voor de laatste levensfase. Op termijn moet bundelbekostiging voor palliatieve zorg uitkomst bieden.
Goede palliatieve zorg draagt bij aan de ervaren kwaliteit van leven en zorgt ervoor dat vermijdbare zorg daadwerkelijk wordt vermeden. Ook wordt hierdoor zorg verplaatst van het ziekenhuis naar de eerste lijn. Dit blijkt uit verschillende experimenten en wetenschappelijk onderzoek. Veel experimenten komen echter niet of moeizaam verder dan de pilotfase. Dit komt onder meer doordat de bekostiging van palliatieve zorg complex is en doordat prikkels in de bekostiging vaak niet in lijn liggen met de doelen.
Proactieve zorgplanning
Eén van deze doelen is om de wensen, waarden en behoeften van de patiënt vroegtijdig in beeld te brengen door proactieve zorgplanning. Voor een waardevolle laatste levensfase is het belangrijk dat palliatieve patiënten en hun naasten tijdig en continu in gesprek zijn over de wensen en grenzen van de zorg. De hoofdbehandelaar of centrale hulpverlener maakt op basis hiervan een individueel zorgplan dat gedeeld wordt met de andere betrokken zorgverleners. Toch maakt proactieve zorgplanning nog niet altijd onderdeel uit van de geleverde zorg in de palliatieve fase.
Zorgprofessionals geven aan dat voldoende tijd voor goede gesprekken ontbreekt en de bekostiging onvoldoende aansluit. Dit komt mede doordat het leveren van zorg juist loont in de huidige bekostiging. We willen via de bekostiging proactieve zorgplanning stimuleren en gaan onderzoeken hoe we dit kunnen koppelen aan uitkomsten, zodat niet alleen de activiteit (het continue gesprek) loont, maar vooral het beoogde effect, namelijk passende zorg in de palliatieve fase. We zullen daarbij onder meer gebruikmaken van de toekomstige inzichten uit het programma Palliantie II van ZonMW. We denken de bekostiging op dit punt per 2025 te kunnen aanpassen.
Bundelbekostiging gekoppeld aan uitkomsten
Daarnaast kan bundelbekostiging de palliatieve zorg verbeteren. Bij bundelbekostiging wordt vooraf een totaalbedrag vergoed voor alle zorg die een patiënt voor die zorgvraag nodig heeft. In plaats van per individuele verrichting, per individuele zorgaanbieder een prestatie en een vergoeding. Daarmee gaat het voor de verschillende disciplines en domeinen lonen om goed samen te werken. Voordat bundelbekostiging kan worden ingevoerd, moeten er eerst gezamenlijk belangrijke keuzes worden gemaakt. Zoals de afbakening van de populatie die in aanmerking komt voor de bundel en welke zorg via de bundel vergoed gaat worden.
Op basis daarvan kunnen zorgaanbieders en zorgverzekeraar afspraken maken over een passend tarief. Hoewel deze keuzes primair aan aanbieders en verzekeraars zijn, zal de NZa het veld hierbij ondersteunen. Eerder heeft de NZa al een leidraad opgesteld voor het ontwikkelen en implementeren van zorgbundels. Daarnaast zullen we experimenten volgen, maar ook met data-analyse relevante deelpopulaties voor palliatieve zorg verkennen. Een belangrijke stap richting bundelbekostiging is om ook uitkomsten van zorg mee te wegen. Zo zorgen we ervoor dat de kwaliteit van palliatieve zorg leidend blijft in de organisatie. Er zijn al adviezen voor relevante kwaliteitsregistraties ontwikkeld in de afgelopen jaren. Wij moedigen het veld en de koepels aan om samen relevante uitkomstindicatoren voor palliatieve zorg op te stellen.