Burgers spreken zich uit: geneesmiddelen zijn belangrijk, maar niet tegen elke prijs
Hoe denken burgers over de prijzen van dure geneesmiddelen? En welke overwegingen vinden zij belangrijk bij het bepalen of prijzen maatschappelijk aanvaardbaar zijn? Dat onderzocht Radboudumc in opdracht van Zorginstituut Nederland, de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en de Autoriteit Consument & Markt (ACM) via een forum en een landelijke enquête. Hun conclusie: geneesmiddelen zijn belangrijk, maar niet tegen elke prijs.
Niet eerder zijn burgers gevraagd om inhoudelijk mee te denken in het debat over prijzen van dure geneesmiddelen. In het najaar van 2025 nemen de 3 partijen deze inzichten mee in hun advies aan het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) over maatschappelijk aanvaardbare geneesmiddelenprijzen en uitgaven daaraan.
‘Dure geneesmiddelen? Niet tegen elke prijs’
Tijdens een burgerforum, georganiseerd door het Radboudumc, spraken 24 burgers uitgebreid over de prijzen van dure geneesmiddelen. Ook namen 880 Nederlanders deel aan een landelijke enquête over dit onderwerp. De belangrijkste conclusies: burgers zijn bereid om hogere prijzen te accepteren als geneesmiddelen aantoonbaar veel gezondheidswinst opleveren, de kwaliteit van leven verbeteren of ervoor zorgen dat burgers weer kunnen deelnemen aan de maatschappij. Dit zijn elementen die Zorginstituut Nederland nu al meeweegt bij de beoordeling van dure geneesmiddelen. Aan de andere kant zijn burgers kritisch wanneer er sprake is van onzekerheid over de effectiviteit of veiligheid, wanneer het geneesmiddel beperkt vernieuwend is of wanneer de prijs fors hoger ligt dan in andere landen. De elementen onzekerheid en beperkt vernieuwend zijn in het huidige kader ook al belangrijk, maar leiden niet tot een concreet advies over een maatschappelijk aanvaardbare prijs.
Deze resultaten laten zien dat er een breed maatschappelijk draagvlak is om kritisch te kijken naar de prijzen van dure geneesmiddelen. Burgers vinden het ook belangrijk dat transparant wordt gemaakt hoe deze prijzen tot stand komen.
Burgerperspectief is uniek in het debat over dure geneesmiddelen
Het burgerforum ‘Dure geneesmiddelen’ en de aanvullende enquête zijn initiatieven van het programma Maatschappelijk Aanvaardbare Uitgaven Geneesmiddelen (MAUG). Ze werden uitgevoerd door het Radboudumc in samenwerking met onderzoeksbureau Motivaction. In het najaar van 2024 bespraken de 24 burgers in het forum tijdens 2 weekenden casussen over zeldzame ziekten, kanker en chronische aandoeningen. Zij kregen hierbij input van experts uit de wetenschap, ethiek en farmaceutische sector. Niet eerder zijn burgers op deze manier betrokken geweest om inhoudelijk mee te denken in het debat over de prijzen van dure geneesmiddelen. De perspectieven van burgers geven een uniek inzicht in hoe de maatschappij over dit vraagstuk denkt.
Inzichten van burgers mee in advies aan ministerie van VWS
Voor de ACM, het Zorginstituut en de NZa bieden de uitkomsten van deze burgerraadpleging inzichten. Het laat zien dat er draagvlak is vanuit de maatschappij om kritisch te kijken naar de vraagprijzen van geneesmiddelen. De drie partijen werken binnen het programma Maatschappelijk Aanvaardbare Uitgaven Geneesmiddelen (MAUG) samen aan een advies over maatschappelijk aanvaardbare prijzen van geneesmiddelen en uitgaven daaraan en het bevorderen van gezonde concurrentie. Onderdeel van dit advies is een kader voor maatschappelijk aanvaardbare prijzen van geneesmiddelen. Op die manier kan met het beschikbare zorgbudget zoveel mogelijk gezondheidswinst worden gecreëerd voor de maatschappij. Tegelijkertijd moet het kader ervoor zorgen dat mensen de zorg kunnen blijven betalen. En dat er een stimulans is voor fabrikanten om betaalbare geneesmiddelen te ontwikkelen waar de maatschappij behoefte aan heeft.
De MAUG-partijen nemen de resultaten van de burgerraadpleging van Radboudumc mee in hun advies aan het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Dit advies leveren zij op in het najaar van 2025.
Download het eindrapport ‘Niet tegen elke prijs’ van het Radboudumc
Download het burgerstandpunt van het burgerforum dure geneesmiddelen
Download de aanbiedingsbrief